Kombucha çayı fermente edilmiş bakteri ve maya yönünden oldukça zengin bir çay olup tansiyonu dengelemeye, bağışıklık sistemini güçlendirmeye, kanser oluşumunu engellemeye, kabızlığı önlemeye, vücut yağ oranını azaltmaya, kalp hastalığı riskine karşı korumaya kadar birçok olumsuz sağlık koşuluna yardımcı olabileceği belirtilmektedir.
Bu yazımızda sizler ile Kombucha çayı nedir? Nasıl mayalanır? Olası sağlık yararları nelerdir? Gibi konulardan bahsedeceğiz.
Kombucha çayı hakkında bilgiler
Çayın fermante edilmesi ile ortaya çıkan, bakteri ve mayaca zengin bir tür içecektir.
Fermentasyon şeker veya nişasta gibi karbonhidratların aside veya alkole dönüştüğü kimyasal bir işlemdir.
Bazı durumlarda kombucha şeker, baharatlar ile zenginleştirilebilmektedir.
Kombucha sıklıkla mantar olarak adlandırılsa da aslında mantar değildir.
Kombucha bir bakteri ve maya kolonisidir. Çin ve Japonya’dan ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Kombucha SCOBY nedir?
SCOBY, bakteri ve mayaların simbiyotik kültürü anlamına gelen Kombucha fermantasyonunda kullanılan bir bileşendir.
SCOBY’nin görünümü değişebilse de genellikle lastik ve opak yapıdadır.
Sirke benzeri hafif bir kokuya sahiptir. Ağır bir koku geliyorsa bu durum SCOBY’nin çürümekte olduğunu gösterebilir. Atılması gerekir.
SCOBY fermentasyon işlemine yardımcı olan çeşitli maya ve bakteri türleri ile selüloz adı verilen çözünmeyen bir liften oluşur.
SCOBY nasıl büyütülür?
Kombucha 1-2 yemek kaşığı şeker ile tatlandırılmış 1 su bardağı ( 250 ml) yeşil çay veya siyah çay yardımı ile büyütülebilir.
- Soğutulmuş şekerli çayı Kombucha ile birleştirerek bir kavanoza koyun.
- Kavanozun kapağını bir bez veya kahve filtresi ile sıkıca kapatın.
- Kavanozu ılık bir ortama yerleştirin.
- ( 25-30 C) Ardından 30 gün fermente halinde bırakın. SCOBY giderek daha kalın ve saydam bir hale gelecektir.
Kombucha çayı nasıl mayalanır?
Kombucha çayını marketlerde hazır olarak bulabileceğiniz gibi evde kendiniz de mayalayabilirsiniz.
Kombucha çayı maya ve bakterileri siyah veya yeşil çay ve şeker yardımı ile mayalandırılarak elde edilir.
Sıvı 1-4 hafta süresinde fermente edilir. SCOBY içindeki bakteri ve mayalar çayın şekerini parçalayarak alkol, karbondioksit ve asitlere dönüştürür. Elde edilen ürün sirke benzeri bir tada sahip olan gazlı bir içecektir.
İçine eklenen bileşenlere ve mayalanma süresine göre tadı farklılık gösterebilir. Bu işlem sırasında bakteri ve mayalar sıvının üzerinde mantar benzeri bir yapı oluşturur. Bu nedenle kombucha sıklıkla mantar çayı olarak da adlandırılır.
Fermentasyon işlemi aynı zamanda probiyotik dediğimiz yararlı bakterilen konsantrasyonunu da arttırabilmektedir.
Oluşturulan SCOBY yeni kombucha çayı mayalamak için de kullanılabilir.
Sağlık notu: Kombucha çayını evde hazırlanmak isteniyorsa bir SCOBY alınmalıdır.
Ancak böcek ilacına maruz kalma riskini azaltmak, ürün kalitesini sağlamak amacıyla güvenilir bir yerden temin edilmesi önemlidir!
Kombucha SCOBY’si büyümeye devam edeceği için bir SCOBY’nin üzerinden 2,5 cm keserek başkalarıyla paylaşabilirsiniz.
Kombucha çayı evde nasıl hazırlanır?
Malzemeler:
- 3 litre su
- Kombucha kültürü ( SCOBY)
- 300 gr toz şeker
- 6 çay kaşığı siyah veya yeşil çay ( poşet çay kullanılacaksa 10 poşet)
Yapılışı:
- Suyu kaynatın.
- Kaynarken içine 300 gr toz şeker ekleyin.
- Şekerli suyu 5 dakika kadar kaynatın.
- Kaynatma işlemi bittikten sonra ocağı kapatın ve çayı içine ekleyin.
- Çayın demlenmesi için 15 dakika kadar beklenir.
- Ardından çayı süzerek bir kavanozun içine alın.
- Çay oda sıcaklığına geldiği zaman Kombucha kültürü üzerine konulur.
- En son kavanozun üzerine hava alabileceği bir bez örtülür mayalanmaya bırakılır.
Kombucha çayı olası faydaları nelerdir?
Vücut yağ oranını azaltmadan, Bağışıklık sistemini güçlendirmeye, kabızlığın önlenmeden, kalp hastalığı riskini azaltmaya, tansiyon dengesinden, kanser oluşumunu engellemeye kadar bir çok faydaları olduğu söylenmektedir.
1. Kombucha bağırsak sağlığı için faydalı olabilmektedir.
Kombucha fermante edilirken karşımda büyük oranda probiyotik özellik gösterebilecek bakteri üremektedir.
Probiyotikler bağırsakların düzenli çalışması için önemli olan faydalı bakterilerdir.
Probiyotikler sindirim sistemi, iltahaplanma gibi birçok sağlık sorunu üzerinde faydalı olabilmektedir.
Kambucha fermante edildiği için probiyotik olarak düşünülmektedir. Ancak henüz probiyotik olduğuna dair kesin kanıtlı araştırmalar bulunmamaktadır.
2. Kombucha antioksidan içerebilmektedir.
Vücudumuzda bulunan hücreler yaşamsal faaliyetlerine devam edebilmek amacıyla enerjiye ihtiyaç duymaktadır.
İhtiyaç duyduğu enerjiyi karşılayabilmek için tükettiğimiz besinler, sindirildikten sonra hücre içine alınarak oksijen ile reaksiyona girmektedir.
Bu reaksiyon sırasında oluşan metabolik yan ürünlere serbest radikal denmektedir.
Serbest radikaller kararsız bir yapıda olduğu için kararlı bir hale gelebilmek amacıyla hücrelere saldırarak vücudumuzda hasarlara sebebiyet verebilmektedir.
Antioksidanlar ise adeta bir savaşçı gibi serbest radikaller ile savaşıp onları etkisiz hale getirmeye çalışarak hücreleri bu hasarlardan korumaya çalışırlar.
Kombucha çayı özellikle yeşil çay ile yapıldığında antioksidan etki gösterebilmektedir.
Yapılan bazı hayvan deneylerinde düzenli olarak Kombucha tüketmenin karaciğer toksisitesini %70’e kadar azaltabildiği görülmüştür.
Ancak Kombucha ve antioksidan özelliği ile ilgili daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
3. Kombucha zararlı bakterileri azaltabilmektedir.
Kombucha fermantasyonu sırasında üretilen ana maddelerden biri sirkede de bol miktarda bulunan asetik asittir.
Çayda bulunan polifenoller gibi asetik asit de potansiyel olarak zararlı mikroorganizmaları öldürebilmektedir. Polifenoller, bitkilerde doğal olarak bulunan antioksidan bileşiklerdir.
Kombucha tüketiminin özellikle enfeksiyona neden olabilen bakterilere ve Candida mayalarına karşı güçlü antibakteriyel özelliklere sahip olduğu belirtilmektedir.
Candida mayaları; pamukçuk, yorgunluk-halsizlik, tekrarlayan genital veya idrar yolu enfeksiyonları, sindirim sorunları, ağız kokusu, deri ve tırnak mantar enfeksiyonları gibi birçok olumsuz duruma neden olabilmektedir.
Kombucha çayının antimikrobiyal etkileri, istenmeyen bakteri ve mayaların büyümesini baskılayabilmektedir. Ancak faydalı probiyotik dediğimiz yararlı bakteriler üzerinde olumsuz etkileri bulunmadığı belirtilmektedir.
4. Kombucha kalp hastalığı üzerinde faydalı olabilmektedir.
Kalp hastalıkları Dünyada önde gelen ölüm nedenlerinden biridir. Kolesterol düzeylerinin kalp ve damar hastalıkları üzerinde önemli etkileri olduğu düşünülmektedir.
Kombucha tüketiminin LDL ve HDL dediğimiz kötü ve iyi kolesterol üzerinde etkileri olduğu gözlemlenen hayvan deneyleri mevcuttur.
LDL ve HDL seviyeleri üzerindeki olumlu etki sayesinde kalp hastalıklarına karşı koruyabileceği belirtilmektedir.
5. Kombucha Tip II Diyabet üzerinde olumlu etkiler gösterebilmektedir.
Tip II diyabet yüksek kan şekeri seviyeleri ve insülin direnci ile karakterize bir hastalıktır. Obezite ile yakından ilgisi olduğu düşünülmektedir.
Yapılan bazı hayvan deneylerinde Kombucha tüketiminin karbonhidrat sindirimini yavaşlatabileceği gözlemlenmiştir.
Karbonhidrat sindiriminin yavaşlaması, daha uzun süreli tokluk sağlamaya ve kan şekerini dengelemeye yardımcı olabilir.
Özellikle yeşil çay kullanılarak yapılan Kombucha çayı tüketiminin sağlıklı bir diyet ile birlikte Tip II diyabetin yönetiminde faydalı olabileceği belirtilmektedir.
6. Kombucha kanseri önlemede destek olabilmektedir.
Kanser çok geniş kapsamlı bir konudur. Kanserin önleyici tedavisinde besinlerin öneminin büyük olduğu düşünülmektedir.
Kambucha çayının içerisinde bulunan polifenoller ve antioksidan bileşiklerin kanser hücrelerinin büyümesini baskılayabileceği belirtilmektedir.
Ancak Kombucha tüketimi ile kanser arasında henüz kesin bir olumlu etki olup olmadığı bilinmemektedir.
Bu nedenle özellikle kanser tedavisi görüyorsanız Doktorunuza danışmadan kesinlikle Kombucha çayı tüketmeyiniz.
Kombucha çayı olası zararları nelerdir?
Kombucha birçok potansiyel sağlık faydalarına sahip olduğu belirtilen probiyotik özellik gösterebilecek zengin bir çaydır.
Hazır olarak satın alınabileceği gibi evde kendiniz de mayalayabilirsiniz. Ancak kirlenmiş veya aşırı mayalanmış Kombucha ciddi sağlık sorunlarına ve hatta ölüme neden olabilir. Güvenli bir yerden temin edilmesi oldukça önemlidir.
Kombucha çayı tüketiminin mide rahatsızlığı, enfeksiyonlar ve alerjik reaksiyonlar gibi yan etkileri olabileceği belirtilmiştir. Steril olmayan koşullarda üretilmiş olması bu problemlerle karşılaşma riskini arttırmaktadır.
Sağlık notu: Kombucha pastörize edilmediğinden ve farklı türde bakteri ve mayaların karışımını içerdiğinden bazı insanlarda enfeksiyonlara yol açabilecek fırsatçı bakterilerin büyümesine neden olabilmektedir.
Kanser hastaları, böbrek hastaları, HIV gibi bağışıklık sistemi zayıflamış olan hastalar tüketiminden kaçınmalıdır.
Hamile ve emziren kadınlar da Kombucha tüketiminden uzak durmalıdır.
Tüketim miktarı ne kadar olmalıdır?
Tüketim miktarı konusunda kesin bir öneri içeren bilimsel veri bulunmamaktadır. Ancak günde 240 ml geçilmemesi tercih edilir.
Referanslar
- WebMd, Kombucha [ Git ]
- MayoClinic, What is kombucha tea? Does it have any health benefits? [ Git ]
- HealthLine, Kombucha SCOBY: What It Is and How to Make One [ Git ]
- HealthLine, 7 Symptoms of Candida Overgrowth (Plus How to Get Rid of It) [ Git ]
- HealthLine, 8 Evidence-Based Health Benefits of Kombucha Tea [ Git ]
- HealthLine, 5 Side Effects of Too Much Kombucha [ Git ]
