Nefrotik Sendrom Nedir?

Öğr. Dyt. Ayşe AKKUL tarafından yazıldı.

6 Ağustos 2021 19:01 tarihinde güncellendi.

Nefrotik sendrom albümin adlı proteinin vücuttan idrara çok fazla miktarda geçmesiyle oluşan bir hastalıktır. Protein kaybı daha sonra dokularda su tutulumu ve kan lipit seviyelerinde artış gibi bulgularla sonuçlanır. Tedavi edilmezse ilerleyerek böbreklerde kalıcı hasara yol açar ve böbrek yetmezliğine neden olur.

Nefrotik sendromda böbreğin filtre sisteminde sızıntılar vardır. Bu sızıntılar idrar yoluyla büyük miktarlarda protein kaybıyla sonuçlanır. Protein kaybının bir sonucu olarak kan damarlarındaki sıvı vücut dokularına geçer ve ödeme neden olur.

Nefrotik sendromun diğer sonuçları, vücut için önemli bazı proteinlerin böbrek yoluyla kaybedilmesinden kaynaklanır:

  • İmmünoglobulinlerin atılımı nedeniyle enfeksiyon riskinde artış
  • Antitrombin isimli proteinin kaybına bağlı pıhtılaşma eğiliminde artış
  • Bazı taşıyıcı proteinlerin kaybına bağlı olarak kanda artmış kolesterol ve trigliserit düzeyleri
  • D vitamini kaybı nedeniyle kemiklerde yumuşama

Nefrotik Sendrom Belirtileri

  • İdrarda yüksek miktarda protein bulunması (proteinüri)
  • Kandaki yüksek kolesterol ve trigliserit seviyeleri ( hiperlipidemi )
  • Kanda albümin adı verilen bir proteinin düşük seviyeleri ( hipoalbüminemi )
  • Köpüklü idrar
  • Dokularda ciddi su tutulumuna bağlı ödem
  • Yorgunluk
  • İştah kaybı
  • Kanda protein eksikliği (hipoproteinemi)
  • Hipertansiyon
  • Enfeksiyonlara karşı duyarlılık artışı
  • Kanda pıhtı oluşumuna eğilim (tromboz)
  • D vitamini eksikliği ve kemiklerde yumuşama

Nefrotik Sendromda Tıbbi Beslenme Tedavisi

1. Protein

Bu hastalarda en uygun protein alımı net değildir. Düşük proteinli diyetler negatif nitrojen dengesi ve malnütrisyon riski taşıdığından önerilmez. Yüksek proteinli diyet ise hipoalbüminemiyi düzeltmede etkili değildir. Hayvansal proteine kıyasla bitkisel proteinler proteinüriyi azaltma konusunda etkilidir. 0.8-1.0 g/kg/gün, tercihen balık ve bitkisel protein tercih edilmelidir

2. Yağ

Nefrotik sendromun komplikasyonlarından birisi de hiperlipidemi varlığıdır. Hiperlipideminin ve kolesterol miktarındaki artışın engellenmesi için diyet yağının tür ve miktarı önemlidir. Kolesterol ve doymuş yağ asidi alımı sınırlandırılmalıdır

Daha Fazla Bilgi için Kolesterol ve Beslenme blog yazımızı okuyabilirsiniz.

3. Karbonhidrat

Alınan protein miktarına göre karbonhidrat alımı değişmektedir. Proteinlerin enerji olarak kullanımını engellemek için karbonhidrat alımı yeterli olmalıdır. Kompleks karbonhidrat alımı arttırılmalıdır.

4. Ödem

Nefrotik sendromda ödemi azaltmak için sodyum kısıtlaması gereklidir. Sıvı olarak günlük 1.5 L sağlanmalıdır.  Tıbbi tedavide diüretiklerin kullanımı söz konusudur. 

5. Kan Basıncı

Kan basıncı yüksekliği görülebilmektedir.  Sistolik kan basıncının 125 mmHg, diyastolik kan basıncının 75 mmHg olması hedeflenmektedir. Antihipertansif ilaçların etkinliğini arttırmak için de 6 g/gün tuz kısıtlaması önemlidir.

6. Antioksidanlar

Serbest radikallerin böbrek işlevleri üzerinde de zararı büyüktür. Antioksidan özelliği olan selenyum ve C vitamininin yeterli düzeylerde alınması böbrek sağlığı açısından önemlidir. Nefrotik sendromlu hastaların antioksidan sistemlerinde anormallikler belirlenmiştir.

Daha Fazla Bilgi için Antioksidan Zengini Besinler blog yazımızı okuyabilirsiniz.

Nefrotik Sendrom İlaç Tedavisi

Nefrotik sendromda görülen yüksek kan basıncını normal seviyeye indirmek ve aşırı protein kaybını azaltmak için, genellikle antihipertansif ilaçlar (ACE inhibitörleri) kullanılır.

Kan basıncını düşürmek önemlidir çünkü sürekli yüksek kan basıncı böbreklerdeki hasarın artmasına neden olur.

Ödem oluşumu, nefrotik sendromun bir özelliğidir. Diüretikler denilen ödem çözücü ilaçlarla tedavisi mümkündür.

Diüretikler yalnızca su değil aynı zamanda sodyum, potasyum gibi elektrolitlerin de atılımına neden olur. Ödemi hızlı çözmek için tedavi ani yapılırsa, vücut kısa sürede çok fazla sıvı kaybeder. Bu aşırı sıvı kaybı kan yoğunluğunda artışa yol açarak pıhtı oluşumuna zemin hazırlar. Bu sebeple tedavi yavaş olmalıdır.

Ödem tedavisinde 0.5-1,0 kg/gün kayıp hedeflenmelidir.

Nefrotik sendromda kan pıhtılaşması riskinde artış vardır. Trombozu önlemek için kanın pıhtılaşmasını önleyen Coumadin, varfarin gibi kan sulandırıcı ilaçlar verilir.

Nefrotik sendrom yüksek kan lipit seviyelerine neden olur. Diyetle birlikte kolesterol düşürücü ilaçlar da kullanmak gerekebilir. Bazı örnekleri arasında atorvastatin kalsiyum (Lipitor) ve lovastatin (Altoprev, Mevacor) bulunur.

Nefrotik Sendrom Olumsuz Etkileri

1. Kan pıhtıları 

Pıhtılaşmayı önleyen proteinler kandan kaybolabilir ve bu da kan pıhtılaşması riskini artırır.

2. Yüksek kolesterol 

Kana daha fazla kolesterol ve trigliserit salınabilir. Bu da kalp hastalığı riskini artırabilir.

3. Yüksek tansiyon

Böbrek hasarı kandaki atık miktarını arttırır. Bu da kan basıncını yükseltebilir.

4. Yetersiz beslenme

Kandaki protein kaybı ödemle maskelenen kilo kaybına neden olabilir.

5. Anemi 

Organlara ve dokulara oksijen taşımak için kırmızı kan hücreleri eksikliği olabilir.

6. Kronik böbrek hastalığı

Böbrekler zamanla işlevlerini kaybedebilir, diyaliz veya böbrek nakli gerektirebilir .

7. Enfeksiyonlar

Nefrotik sendromlu kişilerde enfeksiyona yakalanma riski yüksektir.

8. Hipotiroidizm 

Tiroit yeterince tiroit hormonu üretemez.

9. Koroner arter hastalığı

Kan damarlarının daralması kalbe giden kan akışını sınırlayabilir.

Nefrotik Sendrom Risk Faktörleri

  • Böbrek hasarına yol açabilecek ikincil bir sebep: Bu tür durumların örnekleri arasında diyabet, diğer böbrek hastalıkları gibi şeyler bulunur.
  • Spesifik enfeksiyonlar: HIV, hepatit B ve C nefrotik sendrom riskini artırabilecek bazı enfeksiyonlar vardır.
  • İlaçlar: Bazı enfeksiyonlarla savaşan ilaçlar nefrotik sendrom riskini artırabilir.

Referanslar

  1. HealthLine, Everything You Need to Know About Nephrotic Syndrome [Git]
  2. Bes. Diy. Derg. 2018;46(Özel Sayı):57-62, Nefrotik Sendrom ve Tıbbi Beslenme Tedavisi [Git]
  3. Florence, Belirtileri ve Tedavisi [Git]
  4. MedicalPark, Nefrotik sendrom nedir? [Git]
  5. Prof. Dr. Ayşe Baysal, Diyet El Kitabı