Ghee, bir tür arıtılmış tereyağıdır . Tereyağının içeriğinde bulunan su ve süt katıları çıkarılması ile elde edilir.
Yabancı dillerde ‘Ghee’ olarak bilinen sade yağ, Osmanlı da ‘revgan-i sade’ şeklinde tanınırdı. Günümüzde ise sade yağ veya saf yağ olarak biliniyor.
Sade yağın kökeni tahminimizden daha da eskidir. İlk olarak milattan önce 2000 yılında kullanıldığına dair rivayetler bulunur. Arındırılmış tereyağı olarak geçen ghee yağı eski Hindistan’da ortaya çıkmıştır. Hatta Hintliler bu yağı zaman zaman kutsal kabul etmiş dini ritüellerinde kullanmışlardır. Hindistan’da dededen toruna miras olarak kalan ve yüz yıllık olanı bile rahatlıkla kullanılan bu yağı evde hazırlamakta mümkündür.
Ghee Yağı Nasıl Yapılır
- Tuzsuz 1 kg tereyağını tencereye alıp kısık ateşte hiç yakmamaya çalışarak sürekli karıştırarak eritin. Yağın yanmaması çok önemli.
- Bu süre de yağın üstü köpüklenecek. Bu köpükleri bir kaşık veya süzgeçle toplayıp atın. (Bu köpükler damarların tıkanmasını sağlayan sağlıksız kısmı) Kısık ateşte bu işlemi tencerede ki yağ şeffaf görünene kadar beyaz köpükler oluşmayana kadar sürdürün.
- 1 saat bu şekilde erirken ve yağın köpüklerini atmaya devam ederken yağın içinde olan tortular dibe çökecek ve içinde bulunan su buharlaşmış olacak.
- Ocağın altını kapatıp yağı dinlenmeye bırakın.
- Dinlenen yağın üstü sarı renk olacaktır. Bu yağ bir bezden veya süzgeçten geçirilerek kavanoz içerisinde saklanır.
Daha Fazla Bilgi için Tereyağı ve Sağlık blog yazımızı okuyabilirsiniz.
Besin içeriği hakkında
Aşağıda bir yemek kaşığı (14 gram) ghee ve tereyağı için beslenme verileri paylaşılmıştır.
| İçerik | Ghee | Tereyağ |
|---|---|---|
| Kalori | 123 | 100 |
| Yağ | 14 gram | 11 gram |
| Doymuş Yağ | 9 gram | 7 gram |
| Tekli Doymamış Yağ | 4 gram | 3 gram |
| Doymamış Yağ | 0,5 gram | 0,5 gram |
| Protein | Eser Miktarlar | Eser Miktarlar |
| Karbonhidratlar | Eser Miktarlar | Eser Miktarlar |
| A Vitamini | Günlük Değerin (GD) %13’ü | GD’in %11’i |
| E Vitamini | GD’in %3’ü | GD’in %2’si |
| K Vitamini | GD’in %1’i | GD’in %1’i |
Her ikisi de yağdan gelen kalorilerin yaklaşık %100’ünü içerir . Genel olarak, ikisi arasındaki farklar oldukça küçüktür. Ghee veya Terayağ tüketimini tercih etmek muhtemelen sağlığınızı önemli ölçüde etkilemeyecektir.
Ghee, süt şekeri laktozu ve süt proteini kazeini içermezken, tereyağı her birinden az miktarda içerir . Bu sebeple süt bileşenlerine alerjisi veya hassasiyeti olan kişiler için Ghee yağı daha iyi bir seçim olarak tavsiye edilir.
Ghee süt katılarından arındırılmış olmasına rağmen yine de alerjiye neden olabileceği unutulmamalıdır. Ghee yağı hazırlanışı sırasında ne kadar arındırılmış olsa da içinde süt katıları kalabilir. Yani süt ve süt ürünlerine alerjisi olanların süt katıları çıkarılmış olsa da ghee yemekten kaçınması daha doğru olacaktır.
Laktoz intoleransı olan birinin, ghee yağındaki laktoz seviyeleri sıfır olduğundan, tüketiminde sakınca görülmemektedir.
Ghee yağının faydaları nelerdir?
Etkileyici besin profili sayesinde, çeşitli sağlık yararları ile ilişkilendirilmektedir. Ghee yağı tüketiminin potansiyel faydalarından birkaçı aşağıda paylaşılmıştır.
1. Bağırsak iltihabını azaltabilir.
Yapılan araştırmalar sonucunda; Ghee yağı tüketiminin, bağırsak inflamasyon seviyelerini düşürdüğü ve sindirim sistemini daha sağlıklı çalışmasını sağladığı düşünülmektedir. Bu durum Ghee yağının bütrik asit içeriği ile ilişkilendirilmektedir.
2. Konjuge linoleik asit bakımından zengindir.
Konjuge linoleik asit’in insan metabolizması üzerindeki etkilerini inceleyen çalışma sayısı oldukça azdır. Bununla birlikte deney hayvanları üzerinde çok sayıda çalışma yapılmıştır. KLA’nın insan metabolizması üzerinde muhtemel faydaları; antikarsinojenik etkiler, bağışıklık sistemini geliştirici, kolestrol düşürücü, arterioskleroz riskini düşürücü, gelişmeyi ve büyümeyi teşvik edici, vücutta yağ birikimini azaltıcı, diyabete karşı koruyucu, kas gelişimini arttırıcı, serbest radikal yok edici, signal transdüksyon etkileyici, antibakteriyel etki ve antioksidatif etkidir.
Gıda Mühendisliği Dergisi, Sf: 42-46 [ Git ]
3. A vitamini alımını artırır.
Göz sağlığını, cilt sağlığını, bağışıklık fonksiyonunu ve daha fazlasını korumak için önemli olan A vitamini alımınızı artırmanıza yardımcı olabilir.
4. Kalp sağlığını destekleyebilir.
İltihabı azaltmaya ve kalp hastalığına karşı korumaya yardımcı olabilecek omega-3 yağ asitleri açısından zengindir.
Ghee yağının olumsuz etkileri nelerdir?
Vücutta LDL, kolesterolün kötü ve sağlıksız bir kolesterol türü olarak bilinir. Yüksek düzeylerde olması sonucunda kolesterol atardamarlarda birikerek damarları tıkayabilir ve daha az esnek hale gelmesine neden olabilmektedir.
Beslenmede doymuş yağ bakımından yüksek besinlerin tüketilmesi LDL (kötü) kolesterol seviyelerini arttırabilir. Bu sebeple özellikle obezite, kalp ve damar hastalıkları vb. risk grubunda olan kişilerin doymuş yağ bakımından zengin olan Ghee (Sade) yağın tüketimini sınırlandırmaları önerilir.
Başka bir olumsuz yanı da Ghee yağı üretimi sırasında yüksek ısıya maruz bırakılması halinde kolesterolü oksitlemesidir. Oksitlenmiş kolesterol, kalp ve damar hastalıkları başta olmak üzere birçok hastalığı tetikleyebilmektedir.
Daha Fazla Bilgi için Kolesterol ve Beslenme blog yazımızı okuyabilirsiniz.
