Fodmap diyeti özellikle Irritabl bağırsak sendromu (IBS) bulunan hastalarda uygulanan bir diyettir. Süreçleri tam olarak uygulanması sonucunda IBS bulunan bireylerin semptomlarında iyileşmeler gözlemlenmiştir.
Bu yazımızda sizler için IBS nedir? Fodmap diyeti nasıl uygulanabilir? IBS bulunan bireyler için kesin çözüm olabilir mi gibi soruları yanıtladık.
Fodmap diyeti nedir?
Fodmap’ler bazı bireylerde bağırsak semptomlarını şiddetlendirebilen mayalanabilir karbonhidrat grubudur.
Fodmap kelimesinin açılımı: Fermente Oligo-sakkarit, Disakkarit, Mono-sakkarit ve Poliyoller şeklindedir. Bu bileşiklerin bağırsaklarda kolayca sindirilemeyip, fermente olarak gaz ve şişkinliğe yol açabildiği düşünülmektedir.
1. Fodmap diyeti ve IBS
Besinler, sindirim sisteminde görülen semptomların yaygın tetikleyicileridir. Bazı hastalık durumlarında gıdaların kısıtlanması hastalığın semptomlarını azaltabilmektedir.
Düşük Fodmap diyeti IBS bulunan hastalar için umut vadeden diyetlerden biridir.
1.1. Irritabl bağırsak sendromu (IBS) nedir?
Irritabl bağırsak sendromu, kalın bağırsağı etkileyen yaygın bir hastalıktır. Belirtileri; kramp, karın ağrısı, şişkinlik, gaz şikayeti, ishal, kabızlık veya hem ishal hem kabızlığın ikisini birden içerdiği durumlardır.
Irritabl bağırsak sendromu bulunan insanların; büyük bir kısmı diyet, yaşam tarzı ve stres yönetimi ile semptomlarını kontrol altına alabilmekteyken çok küçük bir kısmında ise semptomlar şiddetli geçmekte ve kontrol altında tutulması oldukça zordur.
1.2. IBS nedenleri nelerdir?
IBS nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Genel olarak sebep olabilecek faktörler arasında; bağırsakta kas kasılmaları, gergin sindirim sistemi, bağırsakta iltihaplanma, ağır enfeksiyon, bağırsaktaki bakteri değişiklikleri gibi durumlar yer almaktadır.
1.3. IBS tedavisi var mıdır?
IBS tedavisi genellikle diyet, yaşam tarzı değişiklikleri ve stres yönetimini içermektedir. Doktorunuz durumunuza göre ilaç tedavisi de uygulayabilmektedir.
1.4. Fodmap diyeti kesin çözüm müdür?
Düşük Fodmap diyeti uygulayan IBS’li bireylerin %30 kadarı diyete yanıt veremeye bilmektedir.
2. Fodmap grubu hangi besinlerde bulunmaktadır?
Fodmap’ler çeşitli gıdalarda farklı miktarlarda bulunmakta olup Dört ana diyet kaynakları aşağıda belirtilmiştir.
2.1. Oligosakkaritler
Buğday, çavdar, baklagiller, sarımsak- soğan gibi çeşitli sebzeler, bazı meyveler
2.2. Disakkaritler
Süt, yoğurt, yumuşak peynir gibi laktozun ana karbonhidrat olduğu besinler
Daha Fazla Bilgi için İnek Sütünün faydaları ve zararları nelerdir blog yazımızı okuyabilirsiniz.
2.3. Monosakkaritler
İncir-mango gibi meyveler, bal ve agave gibi tatlandırıcılar Fruktozun ana karbonhidrat olduğu besinler
2.4. Poliyoller
Böğürtlen gibi bazı meyveler, bazı düşük kalorili tatlandırıcılar
3. Fodmap diyeti nasıl uygulanır?
Düşük Fodmap diyeti 3 aşamayı içermektedir.
3.1 Kısıtlama aşaması ve Yasaklar
Bu aşama tüm Fodmap yiyeceklerinin tamamen çıkarılmasını kapsar. Fodmap içeriği yüksek besinler uzman önerisine göre 3-8 hafta boyunca tamamen diyetten çıkarılmaktadır.
Uzun süreli diyetten çıkarılmasının önerilmemesinin nedeni bağırsak sağlığı için Fodmap içeren besinlerin önemli olmasından dolayıdır.
Bazı bireylerde diyetin ilk haftası itibariyle semptomlarda iyileşme gözlemlenebilirken, bazı bireylerde bu süreç 8 haftayı bulabilmektedir.
| Besin | Fodmap İçeriği Yüksek | Fodmap İçeriği Düşük |
|---|---|---|
| Meyveler | Elma, kayısı, böğürtlen, mango, nektarin, şeftali, armut, hurma, erik, karpuz, avokado, vişne, kiraz, incir, hurma, papaya, tüm meyve suları | Muz, yaban mersini, kavun, greyfurt, üzüm, limon, mandalina, portakal, ahududu, çilek, kivi, lime |
| Sebzeler | Enginar, kuşkonmaz, karnabahar, sarımsak, mantar, kuru soğan, arpacık soğan, taze soğan, dolmalık biber, pırasa, pancar, rezene, lahana, brokoli, tatlı mısır, bamya, brokoli, brüksel lahanası | Havuç, patates, biber, frenk soğanı, salatalık, patlıcan, zencefil, taze fasulye, marul, domates, kabak, nane, roka, dereotu, maydanoz, pazı, semizotu, bezelye, balkabağı, kereviz, turb |
| Protein Kaynakları | Kurubaklagiller, kaju | Dana, tavuk, kuzu eti, balık eti, yumurta, tempeh, tofu, kabuklu deniz ürünleri |
| Tahıllar | Buğday, çavdar, arpa ve bunların unu ile hazırlanmış besinler, bulgur, yarma, irmik, makarna, şehriye, kuskus, dondurma külahı | Karabuğday, mısır, glütensiz, yulaf, mısır irmiği, kinoa, pirinç, glutensiz ekmek ve glutensiz tahıl ürünleri, fındık unu, ceviz unu, mısır unu ve bunların nişastaları |
| Süt ve Süt Ürünleri | İnek Sütü, keçi sütü, koyun-manda sütü, ayran, krema, yoğurt, krem şanti, yumuşak olgunlaştırılmamış peynirler, lor peyniri ve süzme peynir | Tereyağ, laktozsuz süt, pirinç sütü, çedar, parmesan, mozarella gibi peynirler, süt kesiği |
| Tatlılar | Bal, sorbitol ve mannitol yüksek fruktozlu mısır şurubu, fruktoz, reçel, jöle, pekmez | Akçaağaç şurubu |
3.2. Yeniden giriş aşaması
Bu aşama yüksek Fodmap besinlerinin sistematik olarak diyete yeniden eklenmesini içermektedir. Bunun sebebi hangi Fodmap besinlerine karşı duyarlı olduğunuzu tespit ederek tüketebileceğiniz besinleri ve miktarı belirlemektir.
Bu aşamada yiyeceklerin her biri üç gün boyunca birer birer test edilerek düşük Fodmap diyeti devam ettirilir.
3.3 Kişiselleştirme aşaması
Tüketiminden rahatsız olduğunuz veya olmadığınız Fodmap besinlerin kişiye özel olarak belirlenmesi sebebiyle son aşama oldukça önemlidir.
Kişileştirilmiş düşük Fodmap diyetine uzun vadeli uyum sağlanması halinde yaşam kalitesi ve bağırsak sağlığında artış gözlemlenebilmektedir.
